کرونا و تاثیرات فرهنگی و اجتماعی آن

کروناویروس‌ها خانواده بزرگی از ویروس‌ها هستند که از ویروس سرماخوردگی معمولی تا عامل بیماری‌های شدیدتری همچون سارس، مرس و کووید – ۱۹ را شامل می‌شوند. ویروس کوید – ۱۹ در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی در کشور چین ظاهر شد و سپس به سرعت در میان مردم سراسر جهان شیوع پیدا کرد.
این ویروس با سرعت شیوع بسیار بالا، در بیش از ۱۸۰ کشور، از جمله ایران، پخش شده و سلامتی بسیاری را به خطر انداخته است. اگر چه این ویروس بطور عمده سلامتی افراد را هدف گرفته است، اما همزمان بسیاری از عوامل دیگر را نظیر: فرهنگ، اقتصاد، سیاست و … را تحت تاثیر قرار داده است.
این تاثیرات و تغییرات اجباری و ناگهانی طی مدتی کوتاه آداب و رسوم بسیاری از مردم را در نقاط مختلف دنیا متحول کرده است، بطوری که مراسم مذهبی، جشن ها، عذاداری ها و سایر تجمعات برای مدتی با توجه به وضعیت هر منطقه لغو گردیده و رسانه های اجتماعی همواره مردم را به ماندن در خانه، استفاده از ماسک، رعایت فاصله اجتماعی و … ترغیب می کنند.

• حال ممکن این سوال پیش بیاید که چرا بعضی از کشور ها به خوبی این ویروس را کنترل و مهار کرده اند اما در بعضی از کشور ها به نسبت هر روز، آمار کشتگان و مبتلایان به این ویروس در حال افزایش می باشد؟

بررسی ها نشان داده است که مهم ترین علت این اختلاف، فرهنگ یک جامعه و داشتن سابقه و پیش زمینه ی قبلی در مواجهه با حوادثی مشابه می باشد.
بطور مثال در بعضی از کشور ها، استفاده از ماسک حتی قبل از شیوع کرونا نیز امری عادی تلقی می شد. در شرق آسیا بسیاری از مردم در مواقعی که مریض احوال هستند و یا به هنگام حساسیت فصلی بطور عادی از ماسک استفاده می کنند چراکه عطسه یا سرفه بدون محافظ، بی ادبی و بی احترامی محسوب می شود.
جدا از آن، شیوع ویروس سارس در سال ۲۰۰۳، اهمیت استفاده از ماسک و رعایت فاصله ی اجتماعی را تقویت کرد، خصوصا در هنگ کنگ که بسیاری از مردم به علت ابتلا به این ویروس جانشان را از دست دادند و در واقع میتوان گفت که یکی از دلایل عمده ی اختلاف رفتاری این جوامع نسبت به جوامع غربی در مواجهه با بیماری های مسری، این است که آنها قبلا این گونه بیماری ها را تجربه کرده اند و همچنان خاطره غم انگیز آن در یادشان باقی است.

آیا شیوع این گونه ویروس ها می تواند به نوعی عامل فرهنگ سازی تلقی شود؟

شاید این گونه بیماری ها به نوعی عامل رواج فرهنگ رعایت بهداشت در نظر گرفته شود اما پر هزینه ترین عامل نیز می باشد. اگرچه ممکن است در صورت پیدا شدن درمان قطعی و ریشه کن شدن ویروس، به تدریج مراقبت ها و حساسیت های مربوط به این بیماری کم رنگ و حتی کاملا ناپدید شوند اما مسلما در تجربه بعدی سرعت مهار بیماری های احتمالی به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت، چراکه جامعه دیگر با اهمیت این موضوع و عواقبت بی توجهی به آن کاملا آشنا است.

تقویت احساس مسئولیت پذیری نسبت به یکدیگر

جامعه متشکل از انسان هایی با هنجار ها و افکار متفاوت است و هر فرد ممکن است در مواجهه با یک مشکل خاص، رویکردی متفاوت داشته باشد، اما به هنگام بروز یک واقعه ی همگانی، رویکرد انفرادی نمی تواند در برابر مشکلات موثر واقع شود و افراد ملزم به رعایت قوانین و توصیه های وضع شده توسط افراد مسئول، می باشند.
اما نکته ای که در این شرایط بحرانی قابل توجه می باشد این است که بعضی از جوامع از همان ابتدای شیوع این ویروس، پیش از آن که قوانین سخت گیرانه ای وضع گردد به یاری هم شتافتند. بطور مثال احساس مسئولیت نسبت به افرادی که بیماری زمینه ای دارند، عدم تجمع در فروشگاه ها و مراکز خرید، عدم دریافت اجاره از مستاجرین و . . .
البته بسیاری از افراد در کشور ها و مناطق مختلف به علت اضطراب و استرس اولیه، رفتار هایی نامناسب از خود بروز می دادند نظیر خرید بیش از حد مصرف و یا برخی نسبت به سلامتی افراد کم توان اطراف خود و حتی سلامتی خودشان احساس مسئولیت نداشته و به پروتکل های تعریف شده کاملا بی توجه بودند اما با گذر زمان و روشن شدن اهمیت این موضوع احساس مسئولیت پذیری و تعهد در آنها تقویت گردید.

دعوت به حفظ آرامش و رعایت نکات بهداشتی

اگر چه این روز ها ویروس کرونا به یکی از بزرگترین دغدغه های بسیاری از افراد تبدیل شده است، اما توجه به این نکته ضروری است که نگرانی زیاد، سیستم ایمنی بدن را تضعیف می‌کند و این اختلال در سیستم ایمنی، خود یکی از مهم‌ترین عوامل در ابتلا به ویروس و بالا رفتن میزان تاثیر آن است. از این رو لازم است تا قبل از هر اقدامی ابتدا آرامش خود را حفظ کرده و بر نگرانی های خود مسلط شویم و همواره می بایست درنظر داشت که با رعایت قوانین بهداشتی ذکر شد در منابع معتبر، جای هیچ گونه نگرانی نمی باشد.
آنچه که ما انسان ها را در شرایط سخت با یکدیگر همراه و هم دل می کند، وجود اهداف و ارزش های مشترک می باشد و مسلما تلاش دست جمعی نه تنها موجب افزایش بازدهی می گردد بلکه احساس گرم امنیت و باهم بودن را به همه ی ما القا می کند. با ارتقا احساس همدلی و مسئولیت پذیری در خود و دیگران در شرایط سخت و بحرانی، همراه و کنار یکدیگر باشیم.