عید نوروز

بهار در راه است …
اهالی زمستان رخت بر بسته به استقبال فرزندان بهار می روند.
فرزندان نو رسیده ی بهار بر سر شاخه ی درختان، بی صبرانه همراه با باد خوش خبر در تکاپوی تولدی دوباره به سرور و شادمانی می پردازند.
گویی ایزد تعالی روح تازه ای در دل کائنات دمیده است . . .
عید نوروز برابر با اولین روز فروردین ماه و یکی از کهن ترین و زیباترین اعیاد دوران باستان می باشد که هرساله به منظور آغاز سال جدید و احیای دوباره ی طبیعت جشن گرفته می شود.

تاریخچه

در خصوص سرآغاز این عید باشکوه روایات و داستان های بسیاری وجود دارد که بیش تر نوروز را به نخستین پادشاهان ایرانی نسبت می دهند. نویسندگان و شاعران قرن چهارم و پنجم هجری نظیر فردوسی، بیرونی، طبری، عنصری، و بسیاری دیگر كه شواهد تاریخی و اسطوره ای آنان در ادبیات پیش از اسلام بوده، نوروز را از دوره ی پادشاهی جمشید می دانند.

البته لازم به ذکر است پیش از جمشید هم نوروز گرامی داشته می شده است، چراکه ابوریحان نیز با آن كه جشن را به جمشید منسوب می كند یادآور می شود كه : ” آن روز كه روز تازه ای بود جمشید عید گرفت؛ اگر چه پیش از آن هم نوروز بزرگ و معظم بود.”

این روز فرخنده در ایران و افغانستان بشارت دهنده ی سال جدید است، علاوه بر آن نوروز در کشورهایی نظیر تاجیکستان، روسیه، ترکمنستان، هند، پاکستان، قرقیزستان، سوریه، عراق، گرجستان، جمهوری آذربایجان، آلبانی، چین و ازبکستان تعطیل رسمی است و مردم به جشن و پایکوبی می‌پردازند.

روایات و افسانه ها

در بعضی از افسانه ها آمده است که حدود سه هزار سال قبل در چنین روزی جمشید پادشاه پس از بیرون آمدن از کاخ خود در جنوب دریاچه ی ارومیه ( منطقه ی حسنلو ) تحت تاثیر هوای با طراوت و مطلوب و درخشش گرمابخش آفتاب قرار گرفته و آن روز را بنام نوروز نامگذاری کرده و تصمیم می گیرد تا هر ساله در چنین روزی آیین و مراسم خاصی را تدارک و به اجرا درآورد.
علاوه بر آن در شاهنامه آمده است که جمشید در حال گذشتن از آذربایجان بوده است که دستور می دهد تختی برای او فراهم کنند تا او همراه با تاج پر زرق و برق خود بر آن بنشیند. با تابش خورشید به تاج با شکوه جمشید دنیا نورانی شده و به انگیزه شادمانی مردم آن روز را نوروز نامیده اند.

آداب و رسوم عید نوروز

• خانه تکانی قبل از عید

از گذشته تاکنون باور بر این بود است که همراه با تغییر سال و سرسبز شدن و احیای دوباره ی طبیعت این تازگی و طراوت در داخل خانه ها نیز احساس شود بنابراین هر سال چند روز قبل از عید، خانه تکانی و گردگیری آغاز شده و وسایل کهنه دور ریخته می شوند.

• سفره ی هفت سین

یکی از دیگر رسم های نوروز پهن کردن سفره ی هفت سین می باشد. کتاب قران، آینه و هفت سین( سماق، سير، سنجد، سمنو، سکه، سرکه، سبزی ) و علاوه بر آن شمع و آینه و تخم مرغ رنگی بر سر سفره ی عید قرار می گیرد. این سفره چند ساعت قبل از عید چیدمان می شود و در لحظه ی سال تحویل اعضای خانواده دوره سفره جمع شده و برای شروع سالی پر از حال خوب، سلامتی و آرامش، در درگاه پروردگار منان به دعا و مناجات می پردازند.

هر کدام از اجزای سفره ی هفت سین معنا و مفهوم خاصی دارد که به اختصار عبارت است از:

•  کتاب مقدس، یکی از اجزای مهم و پر اهمیت سفره ی هفت سین می باشد .
•  آینه، نماد روشنایی است و در بالای سفره قرار می گیرد.
•  سبزه، نمادی از سرسبزی، برکت، روزی و نشاط است.
• سمنو، سمبل قدرت و مظهر صبر و مقاومت و عدالت است.
•  سماق، نماد صبر و بردباری و تحمل دیگران بوده است.
•  سیب، نماد سلامتی و زیبایی است و سیبی که سر سفره می گذارند، نشان از دوری از آسیب است.
•  سرکه، نماد تسلیم بودن در برابر امر الهی و پذیرش ناملایمات زندگی است.
•  سیر، نماد پاکیزگی و سلامت بدن و نیز زدودن چشم‌زخم است.
•  سکه، نماد رزق و روزی و برکت می باشد.
•  سنبل، یادآور شادی، طراوت و باروری است.
•  تخم مرغ های رنگی زینت بخش سفره ی هفت سین بوده و به نوعی نمادی از ادامه ی حیات می باشد.

• چهارشنبه سوری

یکی از آداب و رسوم عید نوروز جشن گرفتن آخرین چهار شنبه ی سال می باشد، به این صورت که با افروختن آتشی کوچک در محلی مناسب، پریدن اعضای خانواده از روی آن با تکرار جمله ی “زردی من از تو، سرخی تو از من ” ناراحتی و بیماری های کهنه ی سال پیش خود را به آتش می سپارند و سال جدید را با آسودگی و آسایش شروع می کنند.

فال گرفتن، شعر خواندن و قاشق زنی از دیگر آداب شب چهارشنبه سوری می باشد. قاشق زنی مراسمی است که طی آن کوچکتر ها روی خود را می پوشانند و با قاشق بر روی کاسه ضربه زده به در خانه ها رفته و صاحب خانه میوه، شیرینی و یا پول را به داخل ظرف آنها می اندازد.

همچنین در گذشته که مردم اکثرا از ظروف سفالی چون کاسه، بشقاب و کوزه استفاده می کردند، پس از خانه تکانی کوزه ای قدیمی را که داخل آن آب و چند سکه ریخته شده بود را به داخل کوچه می انداختند.

• دیدو بازدید عید

دیدوبازدید عید یکی از زیباترین و مهم ترین رسوم ایرانیان پس از تحویل سال جدید است اما متاسفانه به دلیل شیوع ویروس فراگیر کرونا بهتر است تا حد ممکن از تردد در منازل بستگان خود خودداری کنیم چراکه این سنت کهن به رسم دید و بازدید از بزرگان، در درجه ی بعدی از سایر بستگان و ادای احترام به آنها می باشد، اما در چنین شرایط بحرانی و شیوع بیماری کرونا به جهت حفظ سلامت اقوام و دوستان خود بهتر است تا امسال هم از این رسم چشم پوشی کنیم.

• سيزده بدر

صبح سيزده فروردين همه خانواده ها همراه با خوراکی های باقی مانده از عید عازم طبیعت می شوند و در کنار یکدیگر به تفریح و گفتگو می پردازند و در آخر به رسم هر سال دختران و پسران جوان به منظور گره گشایی از مشکلات و باز شدن بخت خود بصورت نمادین سبزه های عید را گره می زنند.

در اوستا (کتاب باستانی زرتشت) از شخصی بنام کیومرث نام برده شده است و وی را نخستین بشر و اولین پادشاه نامیده‌اند. براساس این کتاب، پسر و دختر کیومرث برای اولین بار در روز ۱۳ فروردین با یکدیگر ازدواج کردند. به دلیل آنکه در آن دوران، مراسم عقد و عروسی وجود نداشت، مشیه و مشیانه دو فرزند وی با گره زدن دو شاخه، مراسم ازدواج خود را برگزار کردند. این مراسم در دوره کیانیان تقریبا متروک گردید، تا اینکه در دوره هخامنشیان دوباره این رسم ادامه پیدا کرده و تا امروز نیز باقی مانده است.

تمامی رسم و آیین عید باستانی نوروز برای ایرانیان به نوبه ی خود ارزشمند بوده و از جایگاه ویژه ای برخوردارند اما با درنظر گرفتن شرایط نابسامان فعلی به دلیل شیوع بیماری کرونا، برای حفظ سلامت خود و عزیزانمان بهتر است از برگزاری این رسوم تا حد ممکن امتناع کنیم.

برآمد باد صبح و بوی نوروز                          به کام دوستان و بخت پیروز
مبارک بادت این سال و همه سال                  همایون بادت این روز و همه روز

پیشاپیش عید نوروز بر شما عزیزان مبارک باد