رژیم کتوژنیک چیست؟

در ادامه شما را با نوعی رژیم غذایی بر پایه ی چربی آشنا می کنیم.

رژیم کتوژنیک

کتوژنیک نوعی رژیم غذایی با چربی سوزی بالا است که تقریبا مشابه با رژیم غذایی کم کربوهیدرات می باشد و یکی از علل پر طرفدار بودن این روش، سرعت بالای آن در کاهش وزن می باشد. رژیم های غذایی کتو نخستین بار در سال ۱۹۲۰ به منظور درمان بیماری صرع توسط پزشکان آن دوره معرفی شده و به مدت ۲ دهه به طور گسترده مورد استفاده قرار گرفت، اما پس از تولید دارو های پیشرفته ضد صرع استفاده از این روش کاهش یافته و در اواخر قرن بیستم تنها در تعداد کمی از بیمارستان های مخصوص کودکان مورد استفاده قرار گرفت.

این روش بر اساس کاهش مصرف کربوهیدرات و جایگزین کردن آن با چربی، می باشد. در این حالت بدن در یک وضعیت متابولیکی طبیعی به نام کتوزیس قرار می گیرد و در چنین شرایطی که تامین انرژی از طریق مصرف کربوهیدرات امکان پذیر نمی باشد، این انرژی از طریق مصرف چربی تامین می گردد.

کتوزیس چیست ؟

همانطور که می دانید کربوهیدات ها یا اصطلاحا قند ها در بدن به گلوکز تبدیل می شوند که منبع اصلی تامین انرژی بویژه برای فعالیت مغزی می باشد. در صورتی که کربوهیدرات در بدن حضور نداشته باشد بدن از جایگزین آن یعنی چربی استفاده کرده و آن را تجزیه می کند. از تجزیه چربی در کبد، اسید های چرب همراه با کتون ها ایجاد می شوند و بدن از این اجسام کتونی بعنوان جایگزینی برای تامین انرژی استفاده می کند. چنین وضعیتی را در بدن کتوزیس می نامند.

مزایا و فواید درمانی رژیم کتوژنیک

• • رژیم های کتوژنیک منجر به کاهش قند خون و انسولین می شوند که این امر در کنار افزایش کتون ها که حاصل از تغییرات چربی در کبد می باشد فواید سلامتی فراوانی را به همراه خواهند داشت.
  • رژیم کتو و کاهش مصرف کربوهیدرات منجر به کاهش وزن و از دست داد چربی های اضافی بدن می گردد و از آن جایی که اضافه وزن با دیابت نوع ۲ ارتباط نسبتا مستقیم دارد، این رژیم می تواند در بهبود و درمان این نوع دیابت موثر واقع گردد. علاوه بر آن بررسی های صورت گرفته نشان داده است که رژیم کتو حساسیت به انسولین را تا حد زیادی بهبود می دهد.
  • رژیم کتو سطح کلسترول، تری گلیسیرید و HDL(کلسترول خوب بدن) را نیز بهبود می دهد. کلسترول HDL می‌تواند به طرق مختلفی در کاهش خطر بیماری‌های قلبی مفید واقع گردد.
  • این رژیم بعنوان یک درمان کمکی در بهبود برخی از انواع سرطان ها مورد استفاده قرار می گیرد.
  • گفته می شود که این رژیم برای بهبود بیماری صرع مورد استفاده قرار می گیرد.

نکته: همانطور که گفته شد در صورت عدم حضور قند یا کربوهیدرات ها، کبد چربی را به کتون تبدیل می کند، سپس با افزایش سطح اجسام کتونی در خون و مغز در نهایت حملات عصبی ناشی از صرع کاهش پیدا می کند.

• با رعایت این رژیم احتمال ابتلا به بیماری‌هایی مثل فشار خون، گرفتگی و سختی عروق، سکته قلبی و سایر بیماری‌های مربوط به قلب کاهش می یابد.
• رژیم کتوژنیک می تواند منجر به بهبود و کاهش علائم بیماری آلزایمر گردد.
• نتایج حاصل یک تحقیق در سال ۲۰۱۸ نشان می دهد که این رژیم می تواند در بهبود بیماری پارکینسون تا حدی موثر واقع گردد.
• با توجه به این امر که رژیم کتو منجر به کاهش انسولین خون می گردد ممکن است در درمان بیماری سندرم تخمدان پلی کیستیک موثر واقع شود. چرا که در این بیماران بالا بودن میزان انسولین منجر به ایجاد مقاومت بدن در برابر این هورمون شده و در نهایت سبب بروز مشکلات بعدی می گردد.
• کاهش انسولین خون و کاهش مصرف شکر و غذا های فراوری شده که با رعایت رژیم کتو حاصل می گردد می تواند در درمان و بهبود آکنه پوستی موثر واقع گردد.

با توجه به اینکه رعایت رژیم غذایی به منزله تغییر در عادت غذایی می باشد و این تغییرات ممکن است در هر فرد متفاوت از بقیه نمایان شود، گفته می شود که هر رژیم غذایی ممکن است محدودیت هایی را به همراه داشته باشد و رژیم کتوژنیک از این امر مستثنی نیست.

عوارض رژیم کتوژنیک و نحوه ی کاهش آن

• یکی از عوارض این رژیم آنفولانزای کتو می باشد که معمولا طی۲ تا ۳ روز اول پایان می پذیرد، که علائم آن عبارت است از: کاهش عملکرد ذهنی و بدنی، کاهش عملکرد ورزشی، افزایش گرسنگی، مشکلات خواب و تا حدی احساس تهوع و ناراحتی گوارشی
• برای به حداقل رسانیدن این عوارض می توانید برای چند هفته ی اول یک رژیم کم کربوهیدرات را امتحان کنید تا به نوعی بدن را برای حذف کامل کربوهیدرات آماده سازید.
• این رژیم می تواند تعادل آب و مواد معدنی را در بدن شما تغییر دهد، بنابراین مصرف نمک و یا مکمل های معدنی جایگزین بسیار خوبی می باشد.
• فیبر برای سلامت دستگاه گوارش، عملکرد آن و حفظ باکتری ‌های مفید در روده ضروری می باشد. ممکن است به هنگام شروع رژیم غذایی کتوژنیک، متوجه کند شدن عمل هضم در دستگاه گوارش خود شوید. بنابراین به منظور جلوگیری از مسائل بعدی گوارش نظیر یبوست، مصرف بالای مواد غذایی کتویی حاوی فیبر را در برنامه غذایی خود قرار دهید.

برخی از مواد غذایی پر فیبر در رژیم غذایی کتوژنیک عبارت است از:

۱- سبزیجات دارای برگ سبز  ۲- کلم بروکلی  ۳- گل كلم  ۴- کلم  ۵- جوانه های بروکسل ۶-  فلفل ۷- کدو سبز ۸ –  کنگر فرنگی ۹- قارچ

چند مورد از راحت ترین رژیم های کتوژنیک عبارت است از:

۱-رژیم استاندارد کتو(KSD):
نسبت ریز مغذی های مصرفی: ۷۵٪ چربی، ۱۵ تا ۲۰٪ پروتئین، ۵ تا ۱۰٪ کربوهیدرات
۲-رژیم کتوی هدفمند(TDK):
نسبت ریز مغذی های مصرفی: ۶۵ تا ۷۰٪ چربی، ۲۰٪ چربی، ۱۰ تا ۱۵٪ کربوهیدرات
۳-رژیم کتوی چرخه ای(CKD):
نسبت ریز مغذی های مصرفی: ۵٪ چربی، ۱۵ تا ۲۰٪ پروتئین، ۵ تا ۱۰٪ کربوهیدرات در روزهای رژیم و ۲۵٪ چربی، ۲۵٪ پروتئین و ۵۰٪ کربوهیدرات در روزهای تعطیل.
۴-رژیم کتو با پروتئین بالا(HPKD):
نسبت ریز مغذی های مصرفی: ۶۰ تا ۶۵٪ چربی، ۳۰٪ پروتئین، ۵ تا ۱۰٪ کربوهیدرات

در نهایت باید توجه داشته باشید که شرایط بدنی افراد و میزان تحمل هر فرد متفاوت از سایر افراد می باشد و بهترین رژیم حتی در نوع کتوژنیک آن، رژیمی است که میزان مواد مغذی دریافتی آن در هر روز توسط دکتر متخصص با در نظر گرفتن وضعیت کامل بدنی تعیین گردد.

در ادامه این مطلب، هفته ی
آینده شما را با راهکار هایی مناسب برای افزایش وزن آشنا می کنیم. .